در اهمیت و ضرورت بهره وری سخن گفتن آنهم در دنیای امروز سخن از بدیهیات خواهد بود، بر هیچ کارشناس و مدیر اجرایی جزء و کل پوشیده نیست که امروز بهره وری به اصلی ترین عامل و موضوع رقابت بین کشورها تبدیل شده است و همه در تلاشند تا با ارتقاء دانش، مهارت و بهبود روشهای مدیریتی خود از فرصت ها، امکانات و منابع در اختیار حداکثر بهره وری را داشته باشند و بر تولید ملی خود بیافزایند و کشورشان را در مسیر رشد و پیشرفت یاری رسانند.
بسمه تعالی
بهره وری درمحاق
در اهمیت و ضرورت بهره وری سخن گفتن آنهم در دنیای امروز سخن از بدیهیات خواهد بود، بر هیچ کارشناس و مدیر اجرایی جزء و کل پوشیده نیست که امروز بهره وری به اصلی ترین عامل و موضوع رقابت بین کشورها تبدیل شده است و همه در تلاشند تا با ارتقاء دانش، مهارت و بهبود روشهای مدیریتی خود از فرصت ها، امکانات و منابع در اختیار حداکثر بهره وری را داشته باشند و بر تولید ملی خود بیافزایند و کشورشان را در مسیر رشد و پیشرفت یاری رسانند.
ما هم بالاخره در زمان تصویب برنامه چهارم توسعه کشور از غفلت نسبت به بهره وری درآمدیم و برای اولین بار سهم و نقش مشخص و معتبری را برای بهرهوری در رشد اقتصادی کشور پیش بینی کردیم و براساس ماده پنج برنامه چهارم مقرر گردید 2/31% از رشد تولید ناخالص ملی از محل رشد بهره وری حاصل آید و بر این اساس یک هدفگزاری بزرگ در حد نزدیک به واگذاری پیشرفت اقتصاد کشور برای بهره وری انجام پذیرفت و البته این میزان از رشد، نیازمند نوعی تحول و توجه اساسی و همه جانبه و بکارگیری همه ظرفیت ها و توانهای حقیقی و حقوقی و دولتی کشور بود. در ابتدای سال 84 که اولین سال برنامه بود اقدامات خوبی نیز با تدوین اسناد فرابخشی و پیش بینی 40 حکم و اقدام در این سند دنبال شد و لیکن با کمال تاسف باید اظهار نماییم که در ادامه هیچ اتفاقی که گویای چنین عزمی باشد رخ نداد.
هر چند که از هفت برنامه تحول اقتصادی دولت یک برنامه اختصاصا به بهرهوری تعلق یافت ولی فقط در حد همین اسم و عنوان باقی ماند چرا که تنها مرجع و مرکز رسمی وابسته به دولت یعنی مرکز ملی بهرهوری از حداقل امکانات و اعتبار و عدّه و عُدّه لازم برای پرداختن به بهره وری حتی برای اجرای یکی از احکام برنامه مثل برگزاری جایزه ملّی بهره وری برخوردار نبود و در نتیجه بهره وری کماکان و علیرغم وجود یک ظرفیت معتبر قانونی در وادی غفلت به سر برد و در نتیجه در سال پایان برنامه هیچ رشد قابل ذکری در این عرصه مشاهده نشد و براساس آمار و اطلاعات پراکنده و نیمه معتبری که منعکس گردیده به نظر میرسد سهم بهره وری در رشد GNP در همام حد تقریبی 10% که در ابتدای برنامه بود در انتهای کار در همان حد باقی ماند و پیشرفتی در این حوزه با کمال تاسف حاصل نگردید، تا اینکه در اوایل سالجاری تغییر و تحوّلی در این مرکز رخ داد و از یکی از اساتید برجسته مدیریت که از قضا به عنوان چهره ماندگار این عرصه برگزیده شده بودند برای ریاست این مرکز دعوت به عمل آمد و جایگاه مرکز را نیز همزمان با نظر رئیس جمهور و شورای عالی اداری به سازمان ارتقاء دادند و یک بارقه امیدی در فکر و ذهن علاقمندان و ذیربطان این حوزه فراهم شد که البته با گذشت بیش از 6 ماه از این دو اتفاق هنوز علامتی از تحرک و تحول و عزم ویژه ای در اینرابطه دیده نمی شود.
در برنامه پنجم توسعه، هم در حوزه سیاست های کلی و هم در متن قانون مجدداً جایگاه و هدفگزاری خوبی مشابه برنامه چهارم در ماده 69 پیش بینی شده است ولی همه بر این باوریم که قانون خوب نیازمند اجرای خوبست وگرنه در حد کاغذ و کتابی بیش نخواهد بود. لازمست با یک بررسی و آسیب شناسی همه جانبه سریعتر دست به اقداماتی موثرتر و گسترده تر زد.
مقطع زمانی فعلی که دولت اجرای هدفمند کردن یارانه ها را دنبال می نماید بهترین فرصت برای توجه و ارتقاء بهره وری به ویژه در حوزه بخش خصوصی، صنعت، کشاورزی و حتی خانواده می باشد، این روزها ذهنها بسیار فعّال شده اند که چگونه و با استفاده از چه راهکارهایی مصرف انرژی و مواد اولیه خود را کاهش دهیم، چگونه و به چه شیوه ای هزینه های شرکت، کارخانه یا مزرعه خود را کم کنیم تا بخشی از افزایش قیمت های ناشی از هدف یارانهها جبران شوند، واحدهای صنعتی، وزارت صنایع معادن، وزارت بازرگانی و وزارت جهاد کشاورزی اقداماتی را در این حوزه آغاز نموده اند. اما به نظر می رسد به هیچ وجه پاسخگوی اندازه و انتظار توجه به رشد بهره وری نمی باشد. شایسته و بایسته است که با اغتنام فرصت فراهم شده و با تقویت همه جانبه سازمان ملی بهره وری و استفاده موثر از انجمن ها و تشکل های تخصصی بهره وری و ظرفیت های فرهنگی، آموزشی صدا و سیما، آموزش و پرورش و دانشگاهها حرکتی موثر ودر شان بهره وری سازمان داده شود تا از بودجه، اعتبارات و تسهیلاتی که در قانون هدفمند کردن یارانه ها پیش بینی شده است به نحو شایسته ای در ارتقاء بهره وری ملی استفاده شود و این فرصتها را از یک غفلت تاریخی رها نماید.
سیدحمیدکلانتری