آخر هفته ای که گذشت، در معیت رئیس و جمع موثری از نمایندگان عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی به استان سیستان و بلوچستان سفر کردیم و از شهرهای خاش و زاهدان بازدید شد و ملاقاتها و جلساتی با مسئولین استان و شهرستانها داشتیم.
در میان برنامه ها، بازدیدی که بسیار رنج آور و تاثرانگیز بود، بازدید از مناطق حاشیه شهر زاهدان و دیدن وضعیت اسف بار حاشیه نشینان بود. شهر زاهدان حدود 7 هزار هکتار وسعت و700 هزار نفر جمعیت دارد که متاسفانه هزار و دویست هکتار آن محل سکونت حاشیه نشینان است که جمعیتی معادل 300 هزارنفر یعنی 45درصد شهر را در برمیگیرد.
حاشیه نشینی یعنی زاغه نشینی. یعنی زندگی فلاکت بار در چهار دیواریهای آجری یا سیمانی یا تعدادی بلوک سیمانی روی هم گذاشته با مساحتهای کوچک و بدون هیچ شکل و شمایل و نظم و انضباطی. محله هایی که دیدیم کو چه مرتبی نداشت، آسفالتی در کوچه ها نبود. کوچه ها پراز خاک و زباله و فاضلاب جاری. نه مغازه ای، نه درختی نه بهداشتی نه مدرسه ای. فقر بود و فلاکت اعتیاد رایج و معتادین در روز روشن مشغول. دریک لحظه شرم بر تمام وجودمان مستولی شد. آیا واقعا این است دستاورد ما مسئولین و سازمانهای دولتی و غیردولتی و نهادهای انقلابی؟ آن هم با گذشت نزدیک به 40 سال از جمهوری اسلامی که اصلی ترین شعار و آرمانش عدالت، رفع فقر و محرومیت زدایی بوده است.
چطور می شود این مساله را باور و هضم کرد که دوازده دولت و ده مجلس آمده و بیش از پانزده استاندار و شهردار آمده اند و رفته اند و هنوز قریب به نیمی از جمعیت شهر مرکز استان در زشت ترین شرایط و بدترین وضعیت انسانی و اجتماعی و محروم از حداقل امکانات زیستی زندگی می کنند یا بهتر بگویم زنده مانی را با دشواری و پستی پذیرفته اند! چرا همیشه استانهایی مثل سیستان و بلوچستان باید از نظر توسعه یافتگی و زیرساختها و سرمایه گذاری، آخرین استانهای کشور باشند؟ تا کی این مردم مظلوم و محروم باید با فقر فرهنگی و اقتصادی دست و پنجه نرم کنند؟ البته جالب است بگویم این مردم آنقدر شریف و بزرگوارند که علیرغم همه این مشکلات کمکهای فراوانی برای ارسال به مناطق زلزله زده مهیای ارسال داشتند. همچنین شیعه و سنی و بلوچ و سیستانی، همیشه مدافع نظام بوده اند و بیشترین آراء را در انتخابات ریاست جمهوری داده اند.
از اعضای محترم کمیسیون اجتماعی مجلس که این شرایط را از نزدیک ملاحظه و بررسی نمودند، انتظار می رود به کمک نمایندگان محترم استان در مجلس تدارک ویژه ای برای تدوین و پیگیری اصولی و اساسی مسائل استان در مجلس ببینند و اینک که فصل تصویب بودجه در مجلس فرا می رسد بر اساس مطالعات استان و سازمان برنامه و بودجه اعتبارات مشخص و خوبی برای ساماندهی بافت فرسوده و حاشیه نشینی در استان به تصویب برسانند.
البته به نظر می رسد اصولى ترین راهکار، اعتماد به مردم و تلاش در جهت آموزش و توانمندسازى آنان در قالب تشکلهاى اجتماعى و اقتصادى مثل تعاونیهاى تولیدى، خدماتى و توسعه روستایی باشد. یا کمک به ایجاد سازمانهاى مردم نهاد و صندوقهاى خودیارى و جلب مشارکت موسسات اجتماعى و خیریه بیرون استان می تواند بسیار مفید باشد.
همچنین پیشنهاد می شود دولت محترم برای یک توجه و رسیدگی موثر به استان، یک کمیته سه یا پنج نفره از اعضای دولت را مسئول ویژه امور استان نماید تا با پیگیری مستمر و مسافرتهای لازم به استان و تقویت مدیریت و نیروی انسانی استان، شاهد اتفاقات امیدبخشی در پیشرفت و توسعه این استان باشیم. البته نهادهایی چون بنیاد مستضعفان، بنیاد برکت و کمیته امداد امام در توسعه سرمایه گذاری و توانمندسازی مردم می توانند نقش ویژه خود را داشته باشند و درکنار همه این اقدامات ایجاد فضاى کسب و کار و تسهیل شرایط براى حضور سرمایه گذاران و مشارکت فعال و هماهنگ مدیران استانى براى خدمت و سازندگى یک ضرورت قطعى است.
سید حمید کلانترى.